ترامپ چاره ای جز اجرای برجام ندارد

با آغاز رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا توافق هسته‌ای (برجام) به مهمترین موضوع مناظره‌های نامزد‌های ریاست جمهوری این کشور تبدیل ‌شد. 

در این میان جمهوری خواهان - بخصوص دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا- همواره به گونه‌ای سخن می‌گفتند که تردیدها درباره آینده این توافق افزایش می‌یافت. ترامپ حتی در رقابت‌های انتخاباتی وعده پاره کردن توافق یا لااقل اصلاح آن را می‌داد. 

اما پس از پیروزی ترامپ در انتخابات و نشستن بر کرسی ریاست جمهوری، شاهد اقدام جدی دولت وی  علیه برجام نبوده‌ایم، بجز این که وی گاهی اجرای دقیق این توافق را خواستار می‌شود. 

البته این بدان معنا نیست که محافل سیاسی، رسانه‌ای و کارشناسی در آمریکا به دنبال راهی برای کارشکنی و دور زدن توافق هسته‌ای نیستند، به گونه‌ای که هم مطالبات آنها درباره اعمال محدویت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران محقق شود و هم تحریم‌هایی - که  به زعم آنها توانسته ایران را در زمینه برنامه هسته‌ای پشت میز مذاکره بنشاند - دوباره برای اعمال فشار بر سیاست‌های داخلی، منطقه‌ای و ... احیاء شود. با این حال ظاهراً این محافل نتوانسته‌اند در این زمینه به راه‌کار موثری دست یابند.  

در تازه‌ترین تحول در این زمینه نشستی در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا درباره برجام و آینده آن برگزار شد. رابرت اینهورن، در این نشست تصریح کرد: دولت ترامپ از همان ابتدا تصمیم گرفت این توافق را دور نیاندازد.  

وی که عضو ارشد بروکینگز می‌باشد با اشاره به اینکه برنامه جامع اقدام مشترک، توافق ایران، همه مشکلات ما با ایران را حل نمی‌کند و هدف آن نیز چنین کاری نبود و تمرکز آن بر روی برنامه هسته‌ای ایران است، افزود: اگر در اوایل دولت اوباما تصمیم گرفته می‌شد به صورت جامع با مشکل ایران روبرو شود مسئله بسیار پیچیده‌تر و با ابعاد مختلف می‌شد و شاید (این توافق) قابل دستیابی نبود. بنابراین تمرکز این توافق بر روی مسئله هسته‌ای است و فکر می‌کنم این تصمیم درستی بود. 

وی خاطر نشان کرد "آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای چندین بار تایید کرد که ایران به تعهدات خود عمل کرده و قابلیت هسته‌ای خود را به بخش کوچکی به نسبت آنچه که بود، کاهش داده است" و در ادامه افزود: "اگر این توافق در آینده صادقانه اجرا شود، من فکر می‌کنم شانس خوبی وجود خواهد داشت که این توافق توانایی ایران برای داشتن سلاح هسته‌ای را دست کم به مدت پانزده سال مسدود کند." 

رابرت اینهورن همچنین تصریح کرد: دولت ترامپ می‌توانست از همان ابتدا این توافق را کنار گذارد اما تصمیم گرفت این کار را انجام ندهد. این کار (دور انداختن توافق) موجب آزادی ایران در تقویت برنامه هسته‌ای خود خواهد شد و ما از حمایت هیچ کس در جامعه بین‌المللی برخوردار نخواهیم بود. گزینه دیگر تلاش برای مذاکره مجدد درباره این توافق بود اما هیچ کسی نمی‌خواهد مذاکره مجدد انجام شود. ایران این کار را انجام نخواهد داد و حتی دوستان اروپایی ما با این توافق فعلی راضی هستند و از مذاکره مجدد حمایت نخواهند کرد. بنابراین در پاسخ به پرسشِ شما باید بگویم ترامپ این توافق را دور نخواهد انداخت. به نظر می‌رسد او تمایل به حفظ این توافق و اجرای شدید آن و سپس به عقب راندن شدید رفتار ایران دارد که در این توافق پوشش داده نشده است.

آنچه سبب می‌شود این گمانه تقویت شود که این دیدگاه در دولت ترامپ پیگیری می‌شود برخی اقدامات عملی این دولت نیز است.

خبرگزاری رویترز امروز به نقل از برخی منابع آگاه نوشت: پیشنهادهایی که دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در حال بررسی کردن آن بود تا سپاه پاسداران ایران به عنوان یک سازمان تروریستی تلقی شود به حال توقف در آمده است زیرا مقامات ارشد دفاعی و اطلاعاتی آمریکا هشدار داده‌اند که این اقدام می‌تواند پیامدهایی را در پی داشته باشد.

بر اساس این گزارش یک مقام آگاه آمریکایی که خواست نامش فاش نشود در این باره گفت: "اگر چنین کاری کنید، باعث وخامت اوضاع خواهد شد و هرگونه احتمال گفتگو با ایرانی‌ها درباره هر موضوعی را از بین خواهید برد."

دیگر مقامات آگاه آمریکایی و اروپایی نیز در این باره اعلام کردند "تلاش‌هایی که برای پیشبرد  این پیشنهاد صورت می‌گرفت متوقف شده است و علت آن نیز بحث و جدل‌ها و اختلافات داخلی از جمله در خصوص این مساله است که چنین اقدامی می‌تواند ... مخالفت برخی متحدان کلیدی را در پی داشته باشد و هر گونه دورنمای دیپلماتیک میان آمریکا و ایران را از بین ببرد و در نهایت، باعث پیچیده شدن اجرای موافقتنامه هسته‌ای ایران شود.

بر اساس اعلام منابع آگاهی که خواستند نامشان فاش نشود، این پیشنهاد از چند هفته پیش در حال بررسی بوده است، و پیش بینی می‌شد برای نخستین بار طی ماه کنونی ارائه شود. اما به گفته منابع آگاه، این ایده درحال حاضر متوقف شده است و هنوز مشخص نیست آیا این ایده در آینده مطرح خواهد شد یا نه، یا آنکه در صورت مطرح شدن، زمان آن کی خواهد بود.

----------------------

بررسی و تحلیل/ عبدالرضا خلیلی