نوروز ظرفیتی صلح طلبانه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، احمد محیط طباطبایی، در نشست نوروز، تنوع فرهنگی و همبستگی ملی و منطقه ای افزود: نوروز سنتی قدیمی و تاریخی و متعلق به زمانی قبل از ورود آریایی هاست.

وی گفت: زمانی که آریایی ها وارد این سرزمین شدند نوروز را پذیرفتند و این سنت با افکار و اندیشه ها و رفتار آنها تلفیق شد و تا به امروز ادامه پیدا کرد. 

رئیس ایکوم ایران در ادامه نوروز را یک امر نجومی و مبتنی بر تقویم شمسی عنوان کرد و افزود: گردش خورشید نه تنها برای مردم کوچ نشین بلکه برای انسان یک جانشین کشاورز و باغدار هم از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا براساس آن زمان کاشت و برداشت و اصول باغداری و کشاورزی خود را مشخص می کنند. 

طباطبایی با اشاره به اینکه این در حالی است که ساکنان عربستان چندان نیازی به تقویم شمسی ندارند گفت: آنها براساس بازرگانی و تجارت زندگی خود را می گذرانند و برای یک تاجر گردش ماه الویت دارد. 

وی با طرح این پرسش که آیا نوروز فقط محدود به فرهنگ ایرانی است یا مربوط به گستره جغرافیای وسیع تری است افزود: هر آنچه در نیمکره شمالی اتفاق می افتد به نوعی به این گاه شماری و این زمان مهم سال تعلق خاطر یافته و مهم است.

سید محمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تأکید بر اینکه با فرا رسیدن نوروز بحث های مختلفی مثل تجزیه و تحلیل اجزا سفره هفت سین مطرح می شود گفت: اما واقعیت  این است که سفره نوروز یک مفهوم و معنای معین است سفره ای است که افراد در زمان معین دور آن جمع می شوند و با هم همگرایی پیدا می کنند.

وی افزود: سفره هفت سین مهمترین سفره ای است که در سال انداخته می شود و هر فردی به نوعی مهمترین چیزهای زندگی خود را کنار این سفره می گذارد یک نفر حافظ، دیگری عکس عزیزانش و ....

سید احمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم ایران با اشاره به اینکه افراد مختلف فارغ از باورها و اندیشه هایشان کنار هم، دور سفره هفت سین می نشینند گفت: ذات نوروز و سفره هفت سین تفاهم گرا و همزیست طلب است و این همزیستی نه تنها بین آدم ها بلکه بین انسان و طبیعت هم وجود دارد.

وی نوروز را یکی از بهترین بهانه ها برای پیوند بین ما با همراهان امروزی، گذشتگان و آیندگانمان دانست.

محمد میرشکرایی، رئیس سابق پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست گفت: از نظر من ایران یک هویت قومی نیست بلکه هویتی سرزمینی است هویتی که از جنوب میان رودان تا ورارودان طول دارد.

پیشکسوت مردم‌شناسی و ایران‌شناس افزود: همه مردمی که در طول تاریخ در این پهنه گسترده زندگی کردند فارغ  از نژاد و قومیت شان، ایرانی محسوب می شوند. 

وی با تأکید براینکه ایرانی بودن فقط ویژگی آریایی ها نیست گفت: اگرچه آریایی ها جز مهمترین گروه قومی بودند که به این سرزمین آمدند و بسیار از این سرزمین پذیرفتند و روی آن اثر گذاشتند و نام ایران هم از آنها گرفته شده است اما آریایی تنها یک گروه از مردمی هستند که در این سرزمین زندگی کردند.

میرشکرایی افزود: نوروز فقط برای آریایی ها نیست و همه مردمان این سرزمین پهناور صاحب نوروز هستند، نوروز، یادگاری از هزاره اول قبل از میلاد است.

همچنین در این نشست محمد حسین باجلان فرخی، پژوهشگر پیشکسوت حوزه‌مردم‌شناسی نوروز را جشن امید دانست و گفت: نوروز، جشن امید به تداوم زیستن در آغاز سالی نو و برآیند عشق به زندگی است عشقی که در پی افسردگی زمستان و با رسیدن شکوفایی بهار آغاز می شود.

وی با اشاره به این که نوروز نمودهای بسیار زیادی دارد افزود: دقیقاً مشخص نیست که جشن نوروز از چه زمانی آغاز شده است اما نشانه هایی از وجود نوروز در هزاره اول قبل از میلاد و نشانه های دیگری در هزاره سوم پیش از میلاد وجود دارد.

باجلان فرخی گفت: جشن نوروز از ابتدا در اول بهار برگزار نمی شد بلکه بسیاری از فرهنگ های قومی و روستایی نوروز را در آغاز فصل گرم و اواسط زمستان جشن می گرفتند و از آنجا که در گذشته نوروز بر پایه تقویم قمری برگزار می شد زمانش تغییر می کرد. 

این پژوهشگر افزود: از زمان تقویم شمسی و در دوران سلطان جلال الدین برگزاری نوروز در ابتدای بهار تثبیت شد.

نوروز با بازایی طبیعت و بازگشت و گذر از مرگ ارتباط دارد. 

باجلان فرخی افزود: در زمان هخامنشیان و در آستانه نوروز بر 12 ستون دانه های غلات را کشت می کردند و با آب گرم آبیاری می کردند تا زودتر رشد کرده و در نوروز به بار بنشیند.هر کدام از این غلات که رشد بیشتری داشت تفأل می دادند که در آن سال کشتش بیشتر خواهد بود بنابراین بیشتر آن را می کاشتند. 

وی ادامه داد: هفت سین را نماد تقدس عدد 7 عنوان کرد و درباره حاجی فیروز به عنوان یکی از نمادهای نوروز  چهره سیاه حاجی فیروز نماد مرگ و لباس سرخش، نشانه زندگی در ایام نوروز است و سمبلی از تداوم زندگی محسوب می شود.

در ادامه پوپک عظیم پور، استاد دانشکده هنر دانشگاه تهران به بررسی نوروز در کشورهای مختلف و نقش زنان در حفظ و اجرای این آیین پرداخت و گفت: زمین مادر آن چیزی است که حیات همه افراد بشر به آن وابسته است و زن نیز همواره محل امنیت، تامین خوراک و عطوفت و مهرمادری محسوب می شود.

وی با اشاره به آیین پخت نان در ازبکستان و برخی نقاط ایران در زمان نوروز افزود: در نوروز زنها  نان هایی می پزند و آن را کنار سفره هفت سین می گذارند و گاه حتی به صورت عیدی به بچه ها می دهند.

عظیم پور با اشاره به جشن سمنوپزان، سمنو را غذایی بسیار مقدس عنوان کرد و گفت: در حین پخت سمنو شاهد دعا و درخواست حاجتمندی و شادی هستیم و دختران دم بخت یا تازه بخت سمنو را هم می زنند.

وی همچنین با اشاره به ساخت پیکرک هایی برای خوشامدگویی به بهار در بخش هایی از اروپا گفت: در جمهوری چک، اسلوواکی و لهستان پیکرکی ساخته می شود که توسط زنان و دختران به نماد دور کردن سردی و تاریکی و سلام به بهار، در آب غرق شده یا به آتش کشیده می شود. 

در این نشست محمد همایون سپهر، مردم شناس پیشکسوت با اشاره به این که بررسی و تفحص درباره نوروز هنوز جای کار بسیاری دارد پیشنهاد کرد: در سال های آینده هفته ای به نوروز اختصاص داده شود. 

وی با تأکید بر لزوم ثبت جهانی سفره های ایرانی از جمله سفره عقد گفت: باید قبل از این که دیگران این سفره ها را به اسم خودشان ثبت کنند ما باید گام های جدی و عملی در این زمینه برداریم.