وجود 80 نوع صنایع دستی در آذربایجان شرقی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، شهرستان های آذربایجان شرقی با داشتن صنایع دستی متعدد از فرش و گلیم و وَرنی گرفته تا پاپیه ماشه، دواتگری، چرم دوزی، قلمزنی، باتیک و ده ها و ده ها هنرِ دیگر، ید طولایی در این حوزه دارد.
تا آن جا که هم اکنون 80 نوع صنایع دستی در مناطق مختلف آذربایجان شرقی رایج بوده و به نوعی این خطه، کلکسیونی از صنایع دستی به شمار می رود.

قالی بافی، ورنی، جاجیم، گلیم و تسمه بافی از جمله صنایع دستی این استان است که بیشتر در مناطق عشایری شهرستان های اهر، کلیبر، ورزقان، هوراند و ارسباران رایج است.
صنایع دستی حصیری همانند چپق بافی، مرواربافی، سبدبافی و ترکه بافی هم به نوبه خود در مناطق مختلف آذربایجان شرقی رونق دارد.
این محصولات با دست ساکنان مناطق عشایری استان و روستاهای شهرستان های اسکو، آذرشهر، اهر و مرند از ساقه های نی خیزان کنار رودخانه ارس و همچنین ساقه های درخت بید شکلِ هنرمندانه به خود گرفته و استفاده می شود.
سفالگری سنتی، مشبک کاری، برجسته کاری، کنده کاری و نقاشی روی سفال هم در مناطق مختلف استان به ویژه تبریز، شبستر و مرند از رونق خاصی برخوردار بوده و همچنان زنده و پابرجاست.
سنگ تراش های قیمتی و نیمه قیمتی هم در راسته صنایع دستی سنگی، با وجود قدمت این هنر – صنعت همچنان در شهرهای تبریز و میانه رایج بوده و با کاربردهای مختلف(تزیین اشیاء چوبی و فلزی و طلا و نقره جات) مورد استفاده علاقه مندان قرار می گیرد.

اما مرصع کاری (قرار دادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی روی پایه فلزی)، آینه کاری، گچ بری سنتی، نگارگری سنتی و تذهیب، نقاشی گل و مرغ، موزاییک سنگ ( قراردادن سنگ ریزه های کوچک برای خلق تصویر روی تابلو) و مینای نقاشی(نقاشی روی نقره و طلا) جزو صنایع دستی است که مختص تبریز بوده و در سال های اخیر رونق دوچندان گرفته است.

دواتگری (ساخت ظروف فلزی با چکش کاری) ، قلم زنی و حتی کوفته گری (کوبیدن طلا و نقره روی فلزات)، چلنگری یا همان ساخت اشیا آهنی سبک و مسگری از دیگر هنرهای دستی مردمان آذربایجان شرقی است که در تبریز، بناب، مراغه، اهر و کلیبر همچنان به حیات خود در این استان ادامه می دهد.
صنایع چرمی دست دوز شامل دوخت کیف و کفش، سوخت روی چرم و نقش اندازی ضربی روی چرم هم که شهره عام و خاص بوده و این روزها رونق خاص خود را داشته و با وجود مشکلات متعدد در شهرهای تبریز، خداآفرین و بستان آباد به حیات خود ادامه می دهد.

تابلو فرش سردرود هم با شهرت جهانی در نزدیکی تبریز بافته می شود که سال 93 نشان جغرافیای ملی تابلو فرش از مرکز ملی فرش ایران را به خود اختصاص داد و سال 95 هم از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری "وایپو" در وین اتریش، به ثبت جهانی رسید.
قلاب بافی و بافت سنتی هم جزو صنایع دستی کهنسالی است که در اغلب شهرستان های استان از جمله روستاهای اطراف عجب شیر، مرند و ورزقان پابرجاست.
پاپیه ماشه یا لاک کاری روی اشیایی همانند آینه و شمعدان، شانه و قاب سازی هم هنری است بس قدیمی که به تازگی در استان احیا شده و رونق گرفته است.
خراطی، معرق و منبتِ چوب هم در زمره صنایع دستی است که بیشتر در شهرهای مرند، جلفا، کلیبر، اهر، میانه، آذرشهر و سراب رواج دارد.
ملیله سازی (وصل کردن مفتول های نازک طلا و نقره به وسیله حرارت) هنری است که در تبریز دیده می شود و عمدتا به این شهر اختصاص دارد.
اما هنرهایی همانند سوزن دوزی یا رودوزی الحاقی با زیرشاخه های ممقان دوزی، سکمه دوزی، نقش دوزی، گلدوزی دستی و چهل تکه دوزی جزو رشته هایی از صنایه دستی است که عمدتا به دست بانوان شهرهای آذرشهر، بستان آباد، سراب، چاراویماق، ورزقان و هشترود بافته می شود.
مخراج کاری یا همان جواهرسازی هم که به هنرِ ساخت پایه انگشترهای طلا و نقره معروف است در اغلب مناطق آذربایجان شرقی دیده شده و رایج است.
چاپ کلاقه ای یا باتیک (نقش آفرینی روی پارچه های ساده یا سفید ابریشمی با استفاده از موم و رنگ های مختلف و ابزارهای خاص) هم در شهرستان اسکو و روستاهای اطراف آن به خصوص روستای اسکندان رایج بوده و مشتریان خاص خود را در خارج از کشور دارد.
و البته ده ها صنایع دستی و هنرِ دست مردمان آذربایجان شرقی که به علت رایج نبودن و صد البته قدمت و کهنگی، در لفافه باقی مانده و برای شناسایی و معرفی آنها، به اَبَر هنرشناسی نیاز است تا کمر همت بسته و این هنرهای فراموش شده و نادیده انگاشته را دوباره به ظهور برساند.
هر چند بخش عمده ای از صنایع دستی رایج در آذربایجان شرقی و البته دیگر مناطق کشور، روز به روز به دست فراموشی سپرده می شود و حتی بازار فروش کم رونقی در داخل کشور دارد اما به واقع خارجی ها، مشتری های پر و پا قرص آنها بوده و همواره از خرید صنایع دستی ایرانیان استقبال می کنند، از این رو مسئولان مربوط با کمی همت می توانند رونق از دست رفته این حوزه را بازگردانند.