جایگاه حقوقی، ارکان و عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام از آغاز تاکنون

چکیده پژوهش:
o مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان مرجع حل اختلاف شورای نگهبان قانون اساسی و مجلس شورای اسلامی در سه دهه فعالیت خود 130 مصوبه در این خصوص داشته است.
o بندهای یک و هشت اصل ۱۱۰، اصول111 و 112 و بند سه اصل ۱۷۷ قانون اساسی، به مجمع تشخیص مصلحت نظام اختصاص دارد.
o بررسی و تصویب سیاست‌های کلی نظام در حوزه‌هایی مانند محیط زیست، قضایی، مسکن و شهرسازی، انتخابات، سیاست‌های اصل ۴۴، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و در رأس آن سند چشم انداز بیست ساله از جمله مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
o مقام معظم رهبری (در دوره ریاست جمهوری) و آیات عظام: هاشمی رفسنجانی، موحدی کرمانی، هاشمی شاهرودی و آملی لاریجانی ریاست مجمع را بر عهده داشته‌اند.
o هم اکنون فقهای شورای نگهبان، روسای سه قوه، وزیر و رئیس‌ کمیسیون‌ مربوط مجلس‌ شورای‌ اسلامی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیس ستاد کل نیروهای مسلّح عضو حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند.
o آمار اعضای حقیقی این نهاد از چهار نفر در دوره اول به 38 نفر در دوره هشتم رسیده است.
­
پژوهش خبری صداوسیما: مجمع تشخیص مصلحت نظام مصداق بارز موفقیت نظام جمهوری اسلامی در نهادسازی و جلوگیری از ایجاد بن‌بست در تصمیم‌گیری‌های کلان است. این نهاد که اواخر دهه اول انقلاب تاسیس شد، مرجع حل اختلاف شورای نگهبان قانون اساسی و مجلس شورای اسلامی در بررسی قوانین، به شمار می‌آید و در سه دهه فعالیت خود 130 مصوبه در این خصوص داشته است. در این مدت 114 مصوبه مجمع هم به موارد حل معضلات و تدوین سیاست‌های کلی نظام اختصاص داشته است.

در دو سال اخیر و به ویژه از نیمه دوم سال جاری به دلیل تغییر پی در پی رئیس مجمع و نیز بروز اختلاف‌نظر میان مجلس و شورای نگهبان بر سر لایحه پالرمو (از لوایح چهارگانه "فَت اِف")، موضوع جایگاه، کارکرد و وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام بیش از پیش در افکار عمومی مطرح شده است.
با توجه به اهمیت این موضوع در شرایط کنونی و وظیفه رسانه در تبیین جایگاه و کارکرد نهادهای انقلابی، این نوشتار ضمن اشاره به جایگاه قانونی مجمع تشخیص مصلحت نظام، به ارکان، شیوه عمل، ترکیب و عملکرد این نهاد در سه دهه گذشته می‌پردازد. بر این اساس تلاش می‌شود به طور مختصر به این سوالات پاسخ داده شود: مجمع تشخیص مصلحت نظام چرا و چگونه ایجاد شد؟ این نهاد چه جایگاهی در قانون اساسی دارد؟ ارکان مجمع کدامند؟ شیوه کار مجمع چگونه است؟ آیا این نهاد واضع قانون است؟ ریاست مجمع بر عهده چه کسانی بوده است؟ اعضای مجمع چه کسانی هستند؟ مجمع در ادوار مختلف چه عملکردی داشته است؟

روش پژوهش اسنادی است و اطلاعات از پایگاه اطلاع رسانی مجمع تشخیص مصلحت نظام اخذ شده است. برای بررسی موضوع هم از تحلیل آماری بهره گرفته شده است.

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.

پژوهش خبری// پژوهشگر:‌ گلتاب دارابی