بررسی طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی

چکیده نشست پژوهشی:

- نظام ­های انتخاباتی در جهان سه گونه اند: الف- نظام انتخاباتی اکثریتی ب- نظام انتخاباتی تناسبی ج- نظام انتخاباتی ترکیبی

- اولین زمزمه ­های استانی شدن انتخابات از مجلس پنجم در دهه 1370 آغاز شد.

- در طرح ارائه شده استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی آمده که یک حوزه انتخابیه اصلی (استان) هست و یک حوزه انتخابیه فرعی (شهرستان)، حوزه انتخابیه اصلی استان است. حوزه ­های انتخابیه فعلی که حوزه های اصلی هستند طبق طرح جدید حوزه­ های فرعی شمرده می ­شوند. رقابت نامزدها در سطح استان است. هر نامزد باید 15 درصد رأی حوزه انتخابیه فرعی را داشته باشد و در سطح استان نیز بر مبنای رأی اکثریت است.

- این طرح موافقان و مخالفان جدی دارد که هر یک دلایل خود را مطرح می­ کنند.

- طرح استانی شدن انتخابات مجلس مزایا و معایبی دارد که طراحان این طرح معتقدند با تصویب طرح استانی شدن انتخابات نقایص قانون فعلی مرتفع می­ شود.

پژوهش خبری صدا وسیما: یکی از مهمترین موضوعاتی که این روزها در عرصه سیاسی داخلی کشور مورد بحث و بررسی و کنکاش کارشناسان و نمایندگان مجلس قرار دارد طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی است. این موضوع با توجه به در پیش بودن برگزاری یازدهمین دوره انتخابات مجلس در اسفند سال جاری (1398) از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین بهانه نشستی پژوهشی با حضور دکتر روح ا... فروزش مدرس دانشگاه و معاون حقوقی و امور مجلس جمعیت هلال احمر و مهندس مجتبی رئیسی محقق و پژوهشگر و جمعی از پژوهشگران و کارشناسان حوزه سیاسی برگزار شد. نوشتار ذیل خلاصه­ ای از محتوای این نشست است. 

مقدمه

خیلی از فاکتورها ممکن است در وضعیت فعلی که برای مجلس شورای اسلامی پیش آمده تأثیرگذار باشد. اما به نظر می­رسد یکی از فاکتورهایی که در حال حاضر وجود دارد نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی است. نظام انتخاباتی به معنای فرآیندها، قوانین و ساختارهایی که در قالب آنها مردم رای می ­دهند و اعمال نظر می­کنند و نهایتاً نمایندگان در مجلس شورای اسلامی را انتخاب می­ کنند. این موضوع باعث شده که از دیرباز بحث تغییر قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مطرح شود. بزرگ­ترین موافقان و مخالفان طرح استانی شدن انتخابات، در میان نمایندگان این دوره از مجلس شورای اسلامی قرار دارند.

پیشینه بحث (استانی شدن انتخابات)

موضوع استانی بودن انتخابات به قبل از انقلاب بر می­گردد. در انتخابات ایالت­ هایی که قبل از انقلاب وجود داشت، انتخاباتشان به شکل ایالتی یا همان استانی بوده است. بعد از انقلاب و در همان اوایل در متن مذاکرات تدوین کنندگان قانون اساسی در سال 1358 هم این موضوع مطرح بوده است. پس می­توان گفت موضوع استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی موضوع جدیدی نیست. کما اینکه انتخابات مجلس خبرگان رهبری به شکل استانی برگزار می­ شود.

درباره انتخابات مجلس شورای اسلامی اولین زمزمه ­های تغییر قانون انتخابات و تبدیل کردن آن به انتخاباتی استانی از مجلس پنجم در دهه 1370 شروع شد. در آن مقطع نمایندگان طرحی با عنوان استانی شدن انتخابات در قالب یک ماده واحده و چند تبصره ارائه کردند که این طرح در مجلس پنجم به جایی نرسید. در مجلس ششم نیز طرحی با همان مشخصات طرح قبلی اما با کمی تغییرات پیشنهاد و در مجلس هم تصویب شد، اما شورای نگهبان با ایرادات متعدد آن را تصویب نکرد. در مجالس 7، 8 و 9 و هم اکنون در مجلس دهم حدود 20 سال موضوع استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی مطرح می­ شود و به سرانجام نمی­رسد. تا اینکه در مجلس دهم شورای اسلامی موضوع استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی جدی شد. دغدغه نمایندگان این است قانون فعلی انتخابات مجلس شورای اسلامی نمایندگان مجلس را از پرداختن به وظایف اصلی خود دور کرده است، و بخش زیادی از وقت نمایندگان صرف مسائل جزیی و فرعی می­شود. به همین دلیل برخی سیاسیون و نمایندگان مجلس را بر آن داشت و به این نقطه نظر رساند که طرح استانی شدن انتخابات ارائه دهند.

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است

پژوهش خبری // حسین رمضانی نژاد