آنچه باید درباره تغذیه سالمندان بدانیم

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس، کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: بر اساس آمار، تغذیه نامناسب و سو تغذیه در پانزده تا پنجاه درصد جمعیت سالمندان جهان گزارش شده است.
داود سلیمانی افزود: با توجه به پیشرفت‌های پزشکی و بهداشتی، متوسط عمر انسان افزایش یافته و در کشور‌های پیشرفته این میانگین به مراتب بیشتر است.
وی گفت: فرایند پیر شدن با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماری‌های مزمن همراه است و به نظر می‌رسد بهبود وضعیت تغذیه تا حد زیادی می‌تواند، از این مشکلات پیشگیری کند یا آن‌ها را کاهش دهد؛ به همین دلیل یکی از مسایل مهم سالمندان، مسایل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه آن‌ها است.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: با افزایش سن، نیاز سالمندان به انرژی کاهش می‌یابد و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود، در این حالت اگر انتخاب غذا به درستی انجام نشود، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در این گروه سنی، پایین‌تر از حد مطلوب می‌شود.
داود سلیمانی گفت: عوامل جسمانی؛ مانند کاهش کل انرژی موردنیاز، بیماری‌های مزمن، بی اشتهایی، تغییر در حس چشایی، خرابی دندان ها، بی تحرکی، ناتوانی جسمی، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و داروها، مشکلات روحی و روانی؛ مانند افسردگی، تنهایی و از دست دادن همسر، مشکلات اقتصادی؛ مانند درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و پخت غذای مناسب، زندگی در آسایشگاه و مشکلات مرتبط با از دست دادن حافظه مانند آلزایمر در ایجاد مشکلات تغذیه‌ای سالمندان موثرند.
وی افزود: با افزایش سن، میزان نیاز به انرژی کاهش می‌یابد که می‌تواند به دلیل کاهش فعالیت جسمی و کاهش توده عضلانی بدن باشد.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: در صورت دریافت انرژی بیش از حد نیاز، مشکلات و عوارضی مانند چاقی، فشارخون و بیماری‌های قلبی عروقی برای سالمند ایجاد می‌شود.
داود سلیمانی افزود: میزان نیاز به انرژی برای هر سالمند متفاوت است و بر اساس وزن، قد، شرایط فیزیکی و سلامتی او محاسبه می‌شود، در این زمینه پیروی از یک الگوی تغذیه زیر نظر متخصص تغذیه، امری ضروری است.
وی گفت: با افزایش سن، علاوه بر کاهش توده عضلانی، ذخیره پروتئینی بدن نیز کاهش می‌یابد و میزان نیاز به پروتـئین با افزایش سن نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه ثابت مانده یا افزایش پیدا می‌کند.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: چهارده تا شانزده درصد از انرژی دریافتی روزانه سالمندان باید از پروتـئین‌ها به ویژه پروتئـین‌های با کیفیت بالا تامین شود.
داود سلیمانی گفت: بعضی از سالمندان ممکن است به دلیل مشکلات مالی، پروتـئین کافی دریافت نکنند، البته میزان نیاز به پروتئـین‌ها نیز در اشخاص مختلف با توجه به شرایط بدنی آن‌ها متفاوت است و گاهی در بعضی از سالمندان بیمار، شاید نیاز به کاهش پروتئـین دریافتی باشد.
وی افزود: مصرف مایعات در سالمندان باید به مقدار کافی باشد؛ نشانه‌های کمبود آب در بسیاری از سالمندان ممکن است به صورت خشکی لب ها، گود افتادن چشم ها، تب، یبوست، کاهش حجم ادرار و تهوع باشد که این مساله در مورد سالمندانی که در مناطق گرم زندگی می‌کنند، بیشتر شایع است.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: بیشتر سالمندان علاقه زیادی به مصرف مکمل‌های ویتامیـنی دارند که باید از مصرف بیش از حد نیاز این مکمل‌ها خودداری شود.
داود سلیمانی افزود: در مورد ویتامین‌های محلول در آب، اغلب کمبودی در سالمندان دیده نمی‌شود، مگر در سالمندانی که دچار سوء تغذیه هستند.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: ممکن است بعضی از سالمندان به علت مشکلات دندان و یا مشکلات گوارشی از خوردن سبزی‌ها و میوه‌ها پرهیز کنند، در حالی که این منابع غذایی تامین کننده ویتامین ضروری C است.
داود سلیمانی افزود: مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها، می‌تواند باعث کمبود برخی از ویتامین‌ها شود.
وی گفت: کمبود ویتامین D ممکن است در سالمندان، به ویژه در کسانی که از نور آفتاب دور هستند به وجود آید؛ در مورد مواد معدنی، با رعایت یک برنامه غذایی صحیح می‌توانیم نیاز سالمندان را تا حد زیادی تامین کنیم.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: باید به میزان کلسیم دریافتی که اغلب مقدار مصرف آن در سالمندان به میزان توصیه شده نمی‌رسد، توجه کنیم.
داود سلیمانی گفت: عوامل مختلفی از جمله میزان جذب روده‌ای کلسیم، عملکرد کلیه ها، متابولیسم استخوان ها، تداخل غذا و دارو، کم تحرکی و مصرف ناکافی لبنیات به دلیل تحمل نکردن لاکتوز، در کمبود کلسیم در سالمندان نقش دارند.
وی افزود: سالمندان در صورتی که شیر و لبنیات به مقدار کافی مصرف نکنند، ممکن است نیاز به مصرف مکمل کلسیم باشد که البته تشخیص آن باید از سوی پزشک و متخصص تغذیه انجام شود.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: مصرف سدیم هم باید در سالـمندانی که مبتلا به فشارخون، مشکلات قلبی، کلیوی و دیابت هستند، محدود شود.
داود سلیمانی گفت: مراجعه مستمر به پزشک و متخصص تغذیه برای بررسی وضعیت سلامتی و تغذیه فرد و پیروی از یک برنامه غذایی صحیح و سلامت بخش، توجه و رسیدگی مناسب و به موقع به بهداشت و سلامت دهان و دندان، مصرف پنج تا شش لیوان آب در روز، استفاده از تمام گروه‌های غذایی و ایجاد تنوع غذایی در برنامه روزانه، مصرف مقادیر کافی میوه و سبزی (۵ واحد در روز)، استفاده از نان‌ها و غلات سبوس دار، محدود کردن مصرف غذا‌های چرب و با نمک زیاد و شیرینی‌ها و مصرف کافی لبنیات مانند شیر و ماست (۲ لیوان شیر یا ماست در روز)، از مهم‌ترین نکات عمومی است که سالمندان باید رعایت کنند.
وی افزود: پرهیز از مصرف قهوه و چای در بعد از ظهر و شب در سالمندانی که دچار بی خوابی هستند، مصرف یک فنجان شیرگرم قبل از خواب، استفاده از لیمو ترش به همراه غذا، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت نیم ساعت در روز و استفاده از لباس‌های رنگ روشن برای تامین ویتامین D لازم، توصیه می‌شود.
کارشناس ارشد صنایع غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: به همه سالمندان توصیه می‌شود با توجه به شرایط بدنی خود، نرمش و تحرک روزانه را هرچند به مقدار کم، آغاز کنند؛ بیست دقیقه پیاده روی سبک در هوای آزاد می‌تواند در ایجاد نشاط و سلامت سالمندان بسیار موثر واقع شود و برای انجام فعالیت‌های سنگین، بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنند.
داود سلیمانی افزود: خانواده‌های سالمندان با توجه به حساسیت این دوران از نظر وضع جسمی، روحی و تغذیه ای، با حمایت عاطفی از سالمندان و تهیه غذا‌های مطبوع و خوش طعم، همکاری در خرید و تهیه غذا و توجه به مشکلات احتمالی دیگر، می‌توانند شرایط مطلوبی را برای سالمندان فراهم کنند و میزان مشکلات این دوران را تا حد امکان کاهش دهند.