آبادان در محاصره مشکلات

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آبادان،  خوب به یاد دارم که وقتی آبادان در دوران جنگ تحمیلی در محاصره دشمن بود همه مسئولان کشوری و لشکری برای آزاد سازی این شهر از محاصره دشمن، با همه توان از جان خود مایه گذاشتند، اما حالا ۳۹ سال پس از رهایی آبادان از محاصره دشمن و ۳۲ سال پس از پایان جنگ تحمیلی کسی در فکر رهایی آبادان از محاصره مشکلات نیست.
شهر زیبا و صنعتی آبادان که الان از زیبایی گذشته خود چیزی به ارث نبرده است، درگیر مشکلاتی است که جنگ تحمیلی بوجود آورد و مدیریت ناصحیح این مشکلات را استمرار بخشید.
گر چه پس از پایان جنگ تحمیلی، بازسازی همه زیر ساخت‌های آبادان و دیگر شهر‌هایی که در آن دوره آسیب دیده بودند آغاز شد، ولی این شهر که به علت قرار گرفتن در کانون اصلی حملات دشمن بیشترین خسارت‌ها را متحمل شد بود، هنوز به صورت مطلوبی بازسازی نشده و آثار جنگ در همه بخش‌های عمرانی، اقتصادی و اجتماعی آن قابل مشاهده است.
شهر همچنان ویران
در طی هشت سال جنگ تحمیلی شهر آبادان ویران شد، اما ظاهرا برای بازسازی آن ۳۲ سال زمان برای مسئولان کافی نبوده است. معلوم نیست مسئولان به چند ده سال زمان نیاز دارند تا این شهر را حداقل به وضع گذشته خود درآورند.
جلیل مختار یکی از نمایندگان مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی در زمینه بافت فرسوه و خرابه‌های این شهر گفت: بنا بر آمار ستاد بازآفرینی شهری، ۶۰ درصد بافت شهری آبادان فرسوده است که از این لحاظ آبادان نسبت به دیگر مناطق کشور وضعیت بسیار نابسامانی دارد.
وی به کمبود اعتبارات اختصاص داده شده به شهرداری آبادان اشاره کرد و افزود: شهرداری آبادان با اعتبار فعلی قادر به حل مشکلات ناشی از بافت فرسوده شهری نیست.
شهردار آبادان هم در این زمینه گفت: نارسایی و مشکلات فراوانی در شهر آبادان وجود دارد که باتوان مالی ناچیزی که شهرداری آبادان دارد قابل حل نیست.
محمودرضا شیرازی با بیان اینکه در حال حاضر شهرداری آبادان درجه ۱۱ است و یکی از شهرداری‌های بزرگ کشور محسوب می‌شود گفت: پنج محله در این شهر دارای بافت فرسوده هستند محله‌هایی نظیر علوانیه، سلیچ شرقی و غربی، سده و ذوالفقاری که حداقل ۸۰ هزار نفر یعنی ۳۰ درصد کل جمعیت آبادان را در خود جای داده اند..
شهردار آبادان نیز با اشاره به مشکلات فراوان زیر ساختی در این شهر گفت: طبق بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده برای زدودن چهره محرومیت از آبادان و همچنین اجرای زیرساختها، ساماندهی شبکه دفع آب‌های سطحی، آسفالت خیابانها، جدول کاری، پیاده رو سازی، فضای سبز، بوستانهای محله ای و مبلمان شهری مبالغ هنگفتی نیاز است.

محمود رضا شیرازی افزود: همیشه روال بر آن بوده که دولت‌ها برای بازسازی شهری که زیرساختهایش در زمان جنگ نابود شده وقت بگذارند و سپس آنرا تحویل مردم دهند، اما شهری همچون آبادان که پس از گذشت سال‌ها هنوز زیرساختهایشان دچار مشکل هستند نشان از آن دارد که بازسازیشان ناتمام مانده و نیمه کاره رها شده است.
چندی پیش هم فریدون عباسی رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در سفری به آبادان از مشکلات این شهرستان بازدید کرد.

در این دیدار فرماندار ویژه آبادان بر لزوم اهتمام مجلس شورای اسلامی برای تصمیم‌گیری جزیره‌ای و انقلابی نسبت به رسیدگی به وضعیت و مشکلات شهرستان آبادان تاکید کرد.
زین العابدین موسوی خطاب به رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفت: انتظار داریم در مجلس برای یک بار هم که شده تصمیمات اساسی برای آبادان گرفته شود تا آن مسائلی که در جنگ برای این دو شهر حادث شد و همچنان باقی است با یک تصمیم انقلابی و جهادی نمایندگان مجلس به مردم ٨ سال جنگ زده آبادان، بالاخره توجه کنند و فریادشان را بشنوند.
با گشت و گذاری ساده در بسیاری از محلات آبادان از جمله کوی بهمن (سدّه سابق) کوی قدس، کوی بهار، کوی ذوالفقاری و کوی امیر آباد، براحتی می‌توان وضعیت نابهنجار محلات، ویرانی‌ها، کثیفی خیابا‌ها و کوچه‌ها را مشاهده کرد. کمتر خیابانی را مشاهده می‌کنید که اثری از خرابی و ویرانی در آن نباشد. ویرانه‌هایی که فقط در شهر‌های درحال جنگ قابل مشاهده است و نه در شهری که ۳۲ سال از پایان جنگ در آن گذشته و دولت‌های متوالی با ژست‌های متفاوت از تلاش برای بازسازی آن سخن گفته اند.
مردم معتقدند، مسولان فقط در سالگرد شکست حصر آبادان به یاد این شهر می‌افتند که آن هم پس از برگزاری چند مراسم تشریفاتی به پایان می‌رسد و دیگر یادی از این شهر نمی‌ شود، شهری که روزی برای ملت ایران افتخار آفرید اکنون رنگ بی توجهی و قدرنشناسی به خود گرفته است.
بازسازی نا همگون برخی مناطق
گر چه بخش‌های وسیعی از شهر آبادان همچنان ویران و به دور از بازسازی بوده است، اما همان اندک بخش‌هایی هم که بازسازی شده اند، اشکالات فراوانی دارند.
سینا معصوم‌زاده دانشجوی دکترای معماری در این زمینه می‌گوید: آنچه که در وهله اول در آبادان به چشم می‌خورد سردرگمی هویتی این شهر تاریخی و مدرنیته است. متاسفانه من در معماری آبادان هدف‌گذاری، برنامه و ایده خاصی را نیافتم، شهروندان آبادانی هر طور دلشان خواسته است خانه ساخته‌اند و کسی به آن‌ها نقشه راهی نداده است.

آنچه برایم تعجب‌آور بود حجم بالای خانه‌های مرتفع در هسته مرکزی شهر آبادان در خیابان‌های اطراف بازار معروف" ته لنجی" این شهر است که با هیچ معیار شهرسازی همخوانی ندارند.
وی با اشاره به اینکه عکس‌های زیادی از معماری و نحوه ساخت و ساز در آبادان گرفته تا در این خصوص پژوهشی ارائه دهد افزود: ساختن ساختمان بالای چهار طبقه در خیابانی با عرض کمتر از بیست متر و یا در کوچه بن بست بدون پارکینگ، به هیچ عنوان منطبق با قانون و ساختار نظام مهندسی نیست.    
سینا معصوم‌زاده همچنین گفت: در کنار همه این مشکلات، این را هم باید اضافه کرد که پس از پایان جنگ تحمیلی تاکنون این دو شهر مملو از ویرانی و خرابی است.       
فرنگیس حقیقی کارشناسی ارشد ابنیه تاریخی نیز گفت: آبادان با توجه به تاریخ نفت و همچنین جنگ تحمیلی می‌تواند به یک شهر استثنایی در زمینه تاریخی و مدرنیته تبدیل شود. در برخی مناطقی که خانه‌های قدیمی شرکت نفت وجود دارد، متاسفانه شاهد تخریب این بنا‌ها و ساخت و ساز جدید و آنهم با معماری بسیار ابتدایی و روستایی بودیم.
وی افزود: ساخت ساختمانی با نمای سرامیک آشپزخانه در هسته مرکزی شهر از لحاظ مدیریت و برنامه‌ریزی شهری یعنی اینکه در این شهر در زمینه معماری، هیچ ضابطه ای حاکم نیست و به شکل ساده  توهین به تاریخ معاصر شهر است.
محمد رضا صالحی معاون نظام مهندسی شهرستان آبادان هم در این زمینه می‌گوید: معمولا برای اتخاذ طرح جامع شهری کارشناسان زیادی اعم از متخصصان شهرسازی، طراحی شهری و حتی متخصصان از رشته‌های تاریخ و جغرافیا و هر آنچه لازم باشد گرد هم آمده و طرح جامع شهر را ارایه می‌کنند.
وی افزود: طرح جامع شهری، دارای طرح‌های تفصیلی نیز هست که همه جزییات شهر از جمله نمای ساختمان‌ها، وضعیت پیاده رو‌ها، نوع و میزان فضای سبز هر محله، خیابان‌ها، کوچه‌ها، تراکم و جزئی‌ترین نکات مربوط به شهر ،حتی نوع تابلو‌های مغازه‌ها را شرح داده است؛ اما متاسفانه آنچه که در شهر آبادان ساخته شد با طرح جامع شهری بسیار فاصله دارد؛ که البته مربوط به شهردار فعلی هم نیست و همه شهرداران در آبادان پس از جنگ در این امر دخیل هستند.
وی عمده‌ترین دلیل نابسامانی‌های شهری را نبود برنامه ریزی و ناهماهنگی درون شهری و ضعف مدیریت اعلام کرد و گفت: یکی دیگر از معضلات مهمی که نابسامانی‌های شهری را رقم زده است یکی بحث خودگردانی شهرداری هاست که مجبور هستند برای تامین درآمد حتی با تخلفات ساخت و ساز شهری کنار بیایند و دیگری کمیسیون ماده ۱۰۰ است.  
معاون نظام مهندسی آبادان در این زمینه افزود: وقتی کسی در ساخت و ساز دچار تخلف می‌شود با توسل به کمیسیون ماده ۱۰۰ فقط جریمه می‌شود و همین موجب می‌شود ساخت و سازِ خلاف قانون برجای خود باقی بماند و نمای شهر را خراب کند، در حالی در همه دنیا ساخت و ساز‌های خلاف قانون تخریب می‌شوند تا زیبایی شهر حفظ شود. 
شبکه فاضلاب همچنان مشکل ساز
به شرایط نامطلوب این شهر باید وضعیت نابسامان شبکه فاضلاب را اضافه کرد، زیرا طرح نوسازی فاضلاب شهر آبادان که در دوران دفاع مقدس تقریبا از بین رفته بود، اوایل دهه ۷۰ آغاز شد، اما بر خلاف انتظار همه، این طرح که بزرگترین مشکل آن کمی اعتبارات تخصیصی بود با گذشت این زمان طولانی قریب به نیمی از آن باقی مانده است که این زندگی را برای شهروندان بویژه در فصل زمستان بسیار سخت و ناگوار کرده است.

شعار‌های زیادی توسط دولت‌های مختلف برای تکمیل ویرانی‌ها و زیر ساخت‌های شهری آبادان داده شده است، اما از پایان جنگ تحمیلی تاکنون و محقق نشدن این وعده‌ها مردم را نسبت به قول‌های مسئولان بی اعتماد کرده است. باید دید این کم لطفی مسئولان به این شهر مقاوم دوران دفاع مقدس چه زمانی پایان می‌یابد.
در این شهر کمتر محله‌ای را پیدا می کنید که دچار گرفتگی فاضلاب نشده باشد، البته این مشکل فاضلاب خاص فصل زمستان نیست بلکه در فصل تابستان و غیر بارندگی هم این مشکل همچون بلایی به جان مردم این شهر افتاده و آنان را آزار می دهد،
گرفتگی فاضلاب در آبادان برای همه محلات شهرستان بصورت امری عادی در آمده است و همیشه بوی تعفن آن از محله‌ها استشمام و یا منظره نامطلوب گرفتگی فاضلاب در خیابان‌ها مشاهده می‌شود، به گونه‌ای که این معضل تبدیل به بزرگترین معضل شهرستان آبادان شده است.
رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در این زمینه گفت: درآمد‌های سازمان منطقه آزاد اروند به تنهایی جوابگوی ایجاد زیرساخت‌ها نیست و نیاز به تامین منابع مالی از سوی دولت است.
اسماعیل زمانی افزود: برای احداث زیرساخت در بخش آب و فاضلاب به دلیل شرایط جغرافیایی ، بیش از ۴۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است که این مبلغ در توان سازمان منطقه آزاد اروند نیست لذا دولت باید در این زمینه توجه ویژه داشته باشد.
وی افزود: دولت برای ایجاد زیرساخت‌ها در آبادان و حتی خرمشهر باید در تامین منابع مالی کمک کند، زیرا با این درآمد نمی‌توانیم پروژه‌های بزرگ و زیرساخت‌های شهری را اجرایی کنیم.
ضعف نظافت شهری در آبادان
امروزه در مباحث شهر و شهرنشینی، نظافت شهری یکی از ابتدایی‌ترین موضوعات است، نظافت شهری بطور مستقیم با سلامت شهروندان ارتباط دارد.
با گشتی کوچک در محله‌های آبادان، با خیابان‌های کثیف و مملو از خاک روبرو می‌شوید، شاید این تصور بوجود آید که شاید شهرداری آبادان با کمبود نیرو مواجه است و علت این همه کثیفی هم همین است. اما جالب است بدانید که شهرداری آبادان بنا به گفته یکی از اعضای شورای اسلامی شهر آبادان، هزار و ۵۰۰ نیروی مازاد دارد و با این حال باز وضعیت نظافت شهری تاسف برانگیز است.
این عضو شورای اسلامی شهر آبادان گفت: شهرداری آبادان حداکثر یک هزار نیرو در ابعاد، رسته‌ها و رده‌های مختلف بایستی داشته باشد در حالی که در حال حاضر شهرداری حدود دو هزار نیروی حقوق بگیر (مستقیم) و حدود ۵۰۰ نفر نیروی پیمانکاری دارد. به عبارتی شهرداری آبادان هزار و پانصد نیروی مازاد بر نیاز دارد.
در چنین شرایطی که خیلی از ادارات از کمبود نیرو گله‌مند هستند شهرداری آبادان با داشتن بیش از هزار و ۵۰۰ نیروی مازاد نتوانسته است حداقل نظافت را در این شهر ایجاد کند. 
در آبادان به جز چند خیابان و بلوار، تقریبا همه کوچه و خیابان‌های آبادان مملو از خاک و آلودگی است. گویی این شهر متولی ندارد و هیچ نظارتی بر نظافت آن نیست.. درحالی که به دلیل وجود بیماری کرونا و وضعیت قرمز این شهرستان، باید نظافت قابل قبولی در این شهر باشد، اما عملا چنین نیست و بدون شک کثیفی کوچه و خیابان‌های این شهر در وضعیت قرمز این شهر بی تاثیر نیستند.
خانم طالبزاده استاد دانشگاه در این زمینه میگوید: من به شهر آبادان بسیار علاقمند هستم، اما مهمترین عاملی که مرا از این شهر منزجر می کند کثیفی محلات آن است. تقریبا هیچ جای تمییزی در این شهر وجود ندارد و گویی این شهر یک زباله دانی بزرگ است.
وی همچنین افزود: وقتی آبادان را با شهر‌های دیگر حتی با شهر‌های نه چندان بزرگ و کم اهمیت مقایسه میکنم میبینم که نظافت شهری در آبادان بسیار عقب‌تر از دیگر شهرهاست و به عبارتی به اعتقاد من آبادان از نظر بهداشتی کثیف‌ترین شهر ایران است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه حتی دانشجو‌های من که از سایر شهر‌ها آمده اند از وضعیت بهداشتی نامناسب آبادان بسیار ناراحت هستند گفت: تقریبا همه دانشجو‌هایی که من در سال‌های گذشته داشته ام گفته اند که شهرهایشان از آبادان بسیار تمییز‌تر است. البته خودم هم وقتی به مسافرت میروم به این امر دقت میکنم و آن‌ها کاملا درست می گویند.
یک استاد دیگر دانشگاه که نخواست نامی از وی برده شود گفت: متاسفانه نبود مدیریت صحیح در شهرداری، آبادان را تبدیل به مخروبه و زباله دانی کرده است که شهروندان این شهر را از آن فراری میدهد.
شهروندان ناراضی
آبادانی‌ها پس از پایان جنگ با ورود به شهرشان با ویرانی‌های وسیعی روبرو شدند که حتی تصورش برای آنان مشکل بود، اما آن‌ها امید داشتند، امید به اینکه مسئولان با همان همتی که جنگ را اداره کردند با همان همت شهرشان را آباد کنند، اما این امید هیچگاه محقق نشد و روز بروز بر نارضایتی و گله‌های و اعتراضات شهروندان آبادانی افزوده شد.
خیابان‌ها و کوچه‌ها ساماندهی نشده اند، مشکلات آب شرب شهری همچنان به قوت خود باقی است. معضل فاضلاب نیز تبدیل به غده سرطانی برای شهر آبادان شده است و...
با گشت و گذاری ساده در آبادان و تردد از خیابان‌های شهر، خاطرات روز‌های دوران جنگ تحمیلی در ذهن زنده می‌شود؛ خانه‌های ویران و نیمه ویران، چاله‌ها و کنده کاری و آسفالت بی کیفیت خیابان‌های شهر، گرفتگی فاضلاب خیابان‌ها مشکلی است که تا کنون شهرداران آبادانی نتوانسته اند آن را حل کنند.

برخی از شهروندان، رانندگان تاکسی و خودرو‌های شخصی با بیان اینکه آسفالت خیابان‌ها و پیاده روسازی در آبادان آرزوی بر دل مانده همه شهروندان و رانندگان است، می‌گویند: وجود خرابی و خوردگی آسفالت در خیابان‌های اصلی و پر تردد شهر آبادان، مشکلاتی برای عبور و مرور مردم به ویژه رانندگان خودرو‌ها و تاکسیرانان به وجود آورده است.
آقای موسوی یک شهروند آبادانی می‌گوید: خرابی‌های بر جای مانده از جنگ تحمیلی در شهر آبادان پس از گذشت بیش از سه دهه هنوز در این شهر نمایان است و مردم این شهر هنوز از حداقل امکانات رفاهی همچون داشتن پیاده روی و آسفالت مناسب در کوچه و خیابان‌ها محرومند.
وی گفت: کوچه ما در کوی بهار بار‌ها از سوی شرکت گاز، آب و فاضلاب حفاری شده و هم اکنون نیاز به آسفالت دارد ولی با وجود مراجعه مکرر اهالی این محل به شهرداری منطقه ۲ تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده ایم..
وی گفت: از سال ۱۳۷۰ که به آبادان برگشتیم کوچه ما بار‌ها برای گاز، آب و فاضلاب حفاری شده ولی شهرداری تاکنون برای آسفالت آن اقدامی نکرده است
مسافران هم از وضعیت آبادان می‌نالند
برخی مسافران هم که به دلایل کاری و شغلی به آبادان مسافرت کرده اند از دیدن خرابی‌ها و نابسامانی‌های این شهر متعجب شده اند.
علی رضا کرد یکی از مسافران که از شهر بیجار به آبادان آمده بود در این باره گفت: آبادان یکی از شهر‌های معروف و نامدار ایران است و من برای اولین بار به این شهر آمده‌ام. واقعا تصور نمی‌کردم بعد از گذشت این همه سال از جنگ تحمیلی هنوز این شهر تا این حد ویرانی داشته باشند. حتی هنوز زیر ساخت‌های این شهر مانند شبکه آب شرب و نیز فاضلاب بطور اساسی بازسازی نشده است.
جعفر شاهقلی‌زاده که از شهر خمین استان مرکزی به آبادان آمده نیز گفت: آبادان یکی از شهر‌های مهم کشورمان است، اما وقتی وارد این شهر شدم از وضعیت عمرانی آن‌ها متاسف شدم. شهری مثل آبادان بایستی در حال حاضر جزء شهر‌های بزرگ و کلان کشور می‌بود، اما متاسفانه این شهر را در حد نام پر آوازه‌اش ندیدیم. گویی مسئولان رشادت‌های مردم این شهر را در دوران دفاع مقدس از یاد برده اند.
مهدی محمدی یکی دیگر از مسافران که از اردبیل به آبادان سفر کرده بود گفت: من به این شهر خیلی علاقه‌مند هستم. اما متاسفانه این شهر هیچ مکان تفریحی ندارد و مسافران تنها برای دیدن اماکن دوران دفاع مقدس به اینجا می‌آیند.
وی گفت:همه آبادان را زیر و رو کردم یک پارک در آن نیافتم. همه مناطق درختکاری شده آن در بلوار‌هاست و پارکی که خانواده‌ها بتوانند در آن ساعت‌ها به دور از سر و صدا استراحت کنند وجود ندارد.
حسین کبیری که از شهر اصفهان به آبادان آمده بود گفت: در آبادان بیش از یک روز نمی‌توان اقامت کرد، این شهر فاقد امکانات تفریحی و استراحتگاه است.
وی می‌گوید: ترافیک سنگین و سردرگمی مردم در پارک خودروهایشان در آبادان و در مناطق اطراف بازار مسافران را کلافه کرده و معلوم نیست چرا در شهری مثل آبادان هیچ پارکینگی وجود ندارد.
فرار آبادانی‌ها از مشکلات
مردم آبادان از مشکلات عدیده و لاینحل آن خسته شده اند و امیدی به رفع این مشکلات ندارند، زیرا هزاران وعده عمل نشده طی سه دهه گذشته آنان را خسته و ناامید کرده است و لذا تنها راه چاره را در مهاجرت از این شهر دیده اند. 
سایت آمار کشور جمعیت آبادان را بر اساس سرشماری ۱۳۵۵ حدود ۳۰۰ هزار نفر اعلام کرده است که جمعیت این شهر به گفته کارشناسان تا سال ۱۳۵۹ به حدود ۵۰۰ هزار نفر رسیده بود که این خود نشان دهنده رشد سریع این شهر بود. اما پس از جنگ تحمیلی، مشکلات فراوانی که برای این شهر حادث شد و نیز وعد‌های فراوان مسئولان که عملی نشدند، شهروندان این شهر را مجبور به مهاجر کرد به گونه‌ای جمعیت این شهر هم اکنون حدود ۳۰۰ هزار نفر است و از پایان جنگ تحمیلی تاکنون جمعیت آبادان تغییر محسوسی نداشته است. این آمار نشان می دهد که با وجود زاد و ولد زیاد در آبادان جمعیت این شهر افزایشی نداشته و نشان دهنده میزان مهاجرت بسیار زیاد شهروندان از این شهر است. 
آری شهروندان این شهر خسته شده اند و برای رهایی از انبوه مشکلات و کاستی‌ها، مهاجرت را بهترین راه می دانند.

به هر حال آبادان همچنان در محاصره مشکلات است و روز به روز حلقه محاصره مشکلات بر این شهر تنگ ‌تر می‌شود.

شاپور زبردست