پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب
می‌خواهم گوسفندانم بچرند
استفاده از ظرفیت‌های داخلی و تامین نهاده‌های دامی به صورت "استانی"، زودتر به برطرف شدن این مشکل کمک خواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان شمالی، استان خراسان شمالی حدود دو میلیون راس دام سبک و سنگین دارد. در تامین
دام و قیمت در کشور تعیین کننده است. سالانه ۷۰۰هزار دام از این استان به دیگر استانها می‌رود و اکثر مردم ایران، گوشت بره خراسان شمالی را مزه کرده اند.
چراگاه‌ها و سفره خالی گوسفندان
مسئولان منابع طبیعی خراسان شمالی همواره از اضافه فشار بار دام‌ها بر مراتع استان سخن می‌گویند و تاکید می‌کنند مراتع موجود، تحمل این همه دام را ندارد.
گاهی مرتعی را قرق می‌کنند تا حدی ترمیم می‌شود حتی دامداران در این کار مشارکت می‌کنند، چون نتیجه کار را می‌دانند، ولی امسال خشکسالی، همه مراتع را قرق کرده است و چیزی نروییده تا چریده شود.
عشایر و درد تامین نهاده ها.
محمدی، دامدار کهنسال گرمه ای، کلاه نمدی قهوه‌ای رنگ خود را بر می‌دارد و می‌گوید: بره‌های من از فرط گرسنگی دنبال گله نمی‌روند. با نگهداری در خانه هم توان سیر کردنشان را ندارم.
او می‌گوید نه پولی داریم و نه کسی گوسفندمان را به خاطر لاغری می‌خرد. روستای فقیری داریم.
همسر آقای محمدی، وسط حرف می‌آید که جهاد کشاورزی فقط یکبار سه کیلو جو داد و همین! به خاطر بی آذوقگی، دام ما دارد تلف می‌شود. ۲۰بره ما از گرسنگی در خانه مانده اند و بی شیرند.
وقتی قیمت دولتی و آزاد یکی می‌شود
رضایی یکی از عشایر می‌گوید من در کوه و دشتم، برای تحویل گرفتن کنسانتره دولتی باید به شهر یا روستای مرکزی بروم. سهمیه هر گوسفند دو سه کیلوست، کرایه ام ۵۰هزار تومان می‌شود که با تفاوت قیمت کنسانتره یارانه ای، تقریبا یکی می‌شود و این برایم مقرون به صرفه نیست.
می‌گوید همین بار اخیر دو کیسه آوردم با آنکه دولتی بود برایم به قیمت آزاد در آمد.
زلزله قیمت نهاده‌ها
خداپناه از اعضای شورای اسلامی قرجه رباط شوقان جاجرم درباره وضعیت دامداران منطقه خود می‌گوید، زلزله ۲۷ اردیبهشت ماه امسال دامداران را زمین گیر کرد و زلزله بدتر از زلزله پنج و نیم ریشتری برای ما، قیمت نهاده هاست که هر روز تن ما را می‌لرزاند.
هنگام صحبت با آنان، بره گوسفندهایشان که ناچار در خانه نگه داشته اند جلو چشممان رژه می‌روند. پشم این بره‌ها احتمالا از شدت بی آذوقگی و نحیفی، دچار خوردگی و کچلی شده اند و احتمالا به خاطر همین شکل و شمایل کسی برای خرید آنها علاقه نشان نمی‌دهد.
راهکار استانی برای تامین نهاده‌ها
مشکل تامین نهاده‌ها کشوری است، اما سوال اینجاست اگر بر فرض، نهاده دامی از جایی به خراسان شمالی قطب دامپروری نرسد، خود خراسان شمالی چه راهکاری دارد. به قول معروف برش استانی تامین نهاده‌ها چیست. اگر قرار باشد هر استانی منتظر بماند 
مشکل از پایتخت حل شود مسئولان آن استان، خود چه راه برون رفتی دارند. به یاد دارم در مناظره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، همه نامزد‌ها برای استانها یک فصل مشترک داشتند و آن اینکه استانها، استانی اداره شود. هر استان، خود تصمیمات بومی و محلی خودش را براساس نیاز‌ها و مسائلش بگیرد. به نظرم تامین نهاده‌ها می‌تواند یکی از همین موضوعات باشد. به خاطر همین در گزارشم پیگیر این شدم که خراسان شمالی چگونه می‌تواند نهاده‌های دامی خود را در شرایط کشوری بودن مشکل، حل کند.
استفاده از فرصت همسایگی
کاه و کلش همسایه: وضع نامطلوب تامین نهاده‌ها درحالی است که هزینه برخی نهاده‌ها همچون کاه و کلش در استان‌های همجوار مثل گلستان حتی به نصف قیمت می‌رسد، ولی واسطه گری قیمت تمام شده را برای دامداران خراسان شمالی سنگین کرده است.
یکی از رانندگان کامیون حامل بار از استان گلستان می‌گوید: هر پرس کاه ۳۷هزار تومان خریداری شده و در خراسان شمالی حدود ۶۰هزار تومان فروخته می‌شود.
به ما ربطی ندارد
محمدجواد تشکری معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان در پاسخ به کم توجهی جهاد در تهیه کاه از استان گلستان می‌گوید: برای مسافت‌های کوتاه مثل استان گلستان صرف نمی‌کند که برویم و کاه بیاوریم!
ابتدا تصور کردم برای دامداران نمی‌صرفد، اما وقتی دقت کردم متوجه شدم که این کار برای جهاد کشاورزی خراسان شمالی سودی ندارد.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان می‌گوید: ما فقط تامین کننده نهاده‌هایی همچون جو و ذرت و سویا هستیم و برای تامین کاه و کلش مسئولیتی نداریم جز هماهنگی‌هایی که با پشتیبانی امور دام استان لازم باشد.
در پیگیری‌ها با مسئولان پشتیبانی امور دام و تعاونی دامداران و گاوداران استان هم با این واکنش مواجه شدم. می‌گفتند برای ما کاری در این خصوص تعریف نشده است. انگار کار همه این است که اگر چیزی بود تقسیم کنند و اگر نهاده نبود، تماشاچی باشند.
توجه به شتر گیاهان، جارو
پیش از این از جارو برای بافته شدن و عرضه با بازار استفاده می‌شد و حالا در این شرایط، با توجه به ارزش غذایی ساقه و دانه هاش، آن را پرس می‌کنند.
آقای محمدی، صاحب کارگاه جارو بافی هم از عرضه این زایدات که قبلا دور ریخته می‌شد و منبع درآمدی شده، راضی به نظر می‌رسد.
تفاله های ارزشمند چغندر
سالانه ده هزار و ۴۰۰تن تفاله در کارخانه قند شیروان تولید می‌شود.
سعیدی دامدار می‌گوید پیش از این هم از تفاله دو نم و خشک استفاده می‌کردیم، ولی قیمت آن کیلویی ۵۵۰۰تومان است و ما قدرت خرید ملاس آن را هم نداریم.
در عین حال، طیبی مدیرعامل کارخانه هم می‌گوید قیمت ۵هزار تومان تفاله برای ما هم مقرون به صرفه نیست و ما به خاطر همکاری با دامداران است که می‌فروشیم و گرنه برای ما سودی ندارد. او می‌گوید خود چغندرقند را کیلویی ۱۴۰۰ تومان تامین می‌کنیم.
پسماندهای وارداتی نیشکر و خرما
ریحانی از مسئولان قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه جواد الائمه خراسان شمالی از اینکه در استان ما دام‌ها در حال تلف شدن هستند حال آنکه علوفه در برخی استانها در حال خراب شدن است، ابراز تاسف می‌کند.
او همین امروز را هم در تامین نهاده‌ها دیر می‌داند و می‌گوید: این قرارگاه، پسماند نیشکر و خرما را از جنوب غرب کشور می‌آورد تا قدری از مشکلات تولیدکنندگان بکاهد.
ناصری از دامداران منطقه که از مشتریان این خوراک متفاوت دام است می‌گوید: هم کیفیت و هم قیمت این مواد، مناسب است.
همسرش هم می‌گوید: نصف قیمت کاه در می‌آید و کرایه نیسان و کارگر هم نمی‌دهیم.
به هر حال این روش هم برای کوتاه مدت کارساز است، ولی به قول آقای ناصری، باید امور دام جهاد کشاورزی برای بلندمدت،
تدبیری کند.
تغییر الگوی کشت
استفاده از کشت دوم سال و اختصاص آن به کشت علوفه‌ای (برای تامین نهاده‌های دامی) هم یک فرصت طلایی است.
با توجه به اینکه خراسان شمالی ۴۵۲هزار و ۶۱۴هکتار عرصه کشاورزی و باغی دارد، با ترویج کشت دوم به همت کارشناسان ترویج کشاورزی، می‌شود مشکل تامین علوفه را تا حدی برطرف کرد.
خارشتر را دریابید
مهدی شکاری مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی هم خارشتر را یکی دیگر از گزینه‌های تغذیه دام‌های استان در شرایط فعلی می‌داند و می‌گوید: البته لازم است در خوراک دام به نظر متخصصان هم توجه شود و از طرفی مواد معدنی لازم برای آنها نیز تامین شود.
به خاطر شرایط خشکسالی و حمایت اندک نهاد‌های حمایتی، برخی سراغ عرصه‌های طبیعی رفته اند. سراغ یکی از دامداران راز جرگلان می‌رویم. او در حال خرد کردن کنگر‌های جمع آوری شده است می‌گوید این‌ها را برای علوفه زمستان جمع آوری می‌کنم تا کمبودی نداشته باشیم.
بدیهی است بهره گیری بی رویه و افراطی از این عرصه‌ها می‌تواند عرصه‌های را فقیر کند.
توسعه شرکت‌های خوراک دام و تسهیل واردات آن
دو هفته قبل، خط تولید دان مرغ در بجنورد افتتاح شد که در صورت بهره برداری کامل ۵۰درصد نیاز استان را دستکم در بخش مرغ، تامین خواهد کرد. ظرفیت کامل تولید این کارخانه، ۱۳۶هزار تُن دان است.
در صورتی که از سرمایه گذاری بخش خصوصی در خوراک دام سبک و سنگین هم حمایت لازم صورت گیرد، مشکلات این حوزه به حداقل خواهد رسید.
کاه از خودمان نیست کاهدان که از خودمان است
ناتوانی در تامین علوفه یا پیدا کردن راه مطمئن دیگر برای 
سیر کردن دام ها، دامداران را به سمت فروش بی رویه دام‌ها سوق داده است که این موضوع هم خالی از مشکلات نیست.
اینکه دام‌های مولد و یا بالغ نشده به کشتارگاه می‌روند چیز کمی نیست و طبیعتا زایایی و تولید ایده آل دام استان را برای سال و حتی سال‌های آینده با ابهام روبه رو خواهد کرد.
از سوی دیگر هرچند به گفته مدیرکل امور عشایری استان، علاوه بر قیمت تضمینی دام، بابت هر کیلوگرم وزن زنده دام نیز سه کیلو جو به دامداران پرداخت می‌شود (تا کمکی برای تغذیه دام‌های مولد او باشد)، ولی با هزینه‌ای که دامدار تا این مرحله متحمل شده، نه قیمت تضمینی و نه این مشوق‌های سه کیلویی، جوابگوی خوراک دام هایش برای مدت زمان طولانی نیست.
به علاوه، ۱۵تا۲۰ روزی هم که برای وصول پولش تعیین کرده اند، زمان کمی نیست.
محمدرضا قلی پور مدیرکل امور عشایری استان می‌گوید: روزانه ظرفیت تحویل ۲۰۰تا۳۰۰ دام به کشتارگاه بجنورد (تنها کشتارگاه صنعتی استان) وجود دارد گرچه ظرفیت خرید هزار راس دام را داریم.
این یعنی همین راهکار مقطعی و نیم بند هم نیازمند صرف وقت و نوبت و گرفتاری‌هایی است که دامدار را کلافه‌تر خواهد کرد.
اصلا طرح خرید تضمینی دام عشایر چیست؟
در این طرح که با مشارکت امور عشایری و شرکت پشتیبانی امور دام در حال انجام است، دام سبک با قیمت هر کیلو ۵۰هزار تومان خریداری می‌شود.
همچنین به ازای هر کیلوگرم وزن زنده دام هم نهاده یارانه‌ای با قیمت مصوب دولتی در اختیار افراد قرار می گیرد تا دام مولد خودشان را بهتر بتوانند تغذیه کنند.
مدیرکل پشتیبانی امور دام خراسان شمالی می‌گوید:۹ استان از جمله خراسان شمالی مسئول خرید تضمینی دام سبک عشایر کشور شده اند.
علیرضا توسلی نیا، هدف از اجرای این طرح را حمایت از واحد‌های دامی عشایر برای کاهش تنش‌های ناشی از خشکسالی، حذف دام‌های مازاد عشایر و ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان عشایر به منظور نگهداری از دام هایشان همچنین کشتار نشدن دام دارای قابلیت زادآوری عنوان می‌کند.
پر واضح است که این طرح علی رغم مزیت‌هایی که دارد، راه حل اصلی مشکل نیست؛ مشکلی که "تولید" را نشانه رفته است.
از افزایش شمار دام استان و صادرات ناگزیر آن به استان‌های دیگر که بگذریم، همه اتفاقاتی که در حوزه دام استان و احتمالا استان‌های دیگر رخ می‌دهد، حاکی از پیش بینی نکردن مسئولانه وضعیت توسط متولیان امور دام است.
کمترین کاری که می‌شد در این شرایط کرد، تسهیلگری در استفاده از ظرفیت‌های موجود در هر استان بود و اینکه هر کاری می‌کنیم، بکنیم، ولی راه تولید را نبندیم و بتوانیم پیش بینی کنیم که ارزانی قیمت دام در شرایط فعلی، در آینده نزدیک به کجا خواهد انجامید.
تغییر الگوی کشت، برنامه ریزی بلندمدت و اداره استانی موضوع نهاده ها، از ملزومات توسعه کشاورزی و دامپروری در این خطّه است.
نویسنده: علی احسانی فر
وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی وضع نهاده های دامی
نظر شما