رشد نگران‌کننده تلفات فوک خزری؛ شمار لاشه‌ها به ۳۵ رسید

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، روح‌الله اسماعیلی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست مازندران گفت: هر سه لاشه در وضعیت پیشرفته فساد قرار داشتند و به همین دلیل، امکان کالبدگشایی و تعیین دقیق علت مرگ آنها فراهم نبود.

وی افزود: شمار لاشه‌های شناسایی شده فوک خزری در سواحل مازندران از ابتدای سال جاری تاکنون به ۳۵ قلاده رسیده است که این آمار نگرانی‌ها را نسبت به وضعیت بحرانی این گونه ارزشمند افزایش داده است.

فوک خزری؛ گونه‌ای نادر و آسیب‌پذیر:

فوک خزری تنها گونه فوک در دریای خزر است و جزو گونه‌های در معرض انقراض سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست (IUCN) طبقه‌بندی شده است. این گونه به دلیل محدود بودن زیستگاه‌های طبیعی، تغییرات شدید محیطی، آلودگی‌های شیمیایی و زیستی، و فعالیت‌های انسانی مانند صید بی‌رویه و تردد قایق‌ها، در وضعیت بسیار حساسی قرار دارد.

فوک خزری نقش کلیدی در زیست بوم دریای خزر ایفا می‌کند، چرا که با کنترل جمعیت ماهیان و دیگر گونه‌های دریایی، به حفظ تعادل زیستی کمک می‌کند. کاهش جمعیت فوک خزری می‌تواند تأثیرات زنجیره‌ای بر کل زیست بوم دریایی منطقه داشته باشد.

این گونه در خطر انقراض،به عنوان یک شکارچی در زنجیره غذایی دریایی، جمعیت ماهیان و سایر موجودات دریایی را کنترل می‌کند. این کنترل طبیعی باعث جلوگیری از افزایش بیش از حد گونه‌های خاص می‌شود که اگر جمعیت آنها بی‌رویه افزایش پیدا کند، می‌تواند به تخریب زیستگاه‌ها و کاهش تنوع زیستی منجر شود.با تنظیم جمعیت گونه‌های مختلف، فوک به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند. این تنوع زیستی موجب استحکام و پایداری زیست دریایی می‌شود و به مقاومت بیشتر آن در برابر تهدیدات طبیعی و انسانی کمک می‌کند.

فوک‌ها با شکار موجودات دریایی، انرژی و مواد غذایی را در چرخه زیست بوم، گردش می‌دهند و باعث می‌شوند چرخه طبیعی انرژی در دریا‌ها به شکل سالم ادامه یابد.وجود فوک خزری به عنوان یک گونه حساس به تغییرات محیطی، شاخصی برای سلامت دریایی محسوب می‌شود. کاهش جمعیت و افزایش تلفات این گونه معمولاً نشانه‌ای از آلودگی‌ها، بیماری‌ها یا تغییرات مخرب محیط زیستی است.

علاوه بر اهمیت زیستی، فوک خزری به عنوان نماد طبیعی دریای خزر شناخته شده و نقش مهمی در فرهنگ بومیان و جذب گردشگر زیست محیطی دارد که می‌تواند به توسعه پایدار منطقه کمک کند.

عوامل مؤثر در افزایش تلفات فک خزری:

شناسایی علت دقیق مرگ فوک‌های خزری همیشه آسان نیست و به دلیل فساد لاشه‌ها، نمونه‌برداری و کالبدگشایی به موقع اهمیت بالایی دارد. با این حال، مطالعات محیط‌زیستی و دامپزشکی عوامل مختلفی را در تلفات این گونه دخیل می‌دانند که عبارتند از:

- آلودگی‌های زیست محیطی: ورود آلاینده‌های صنعتی، نفتی، فلزات سنگین و پسماند‌های شیمیایی به دریای خزر باعث آسیب به سیستم ایمنی فوک خزری شده و آنها را نسبت به بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌کند.

- صید غیرمجاز و گیر افتادن در تور‌های ماهیگیری: تصادف و گرفتار شدن فوک‌ها در تور‌های صیادی یکی از دلایل اصلی تلفات است که منجر به خفگی و مرگ آنها می‌شود.

- تصادفات با قایق‌ها: افزایش تردد قایق‌های موتوری و کشتی‌ها در سواحل، خطر برخورد و آسیب به فوک‌ها را بالا برده است.

- بیماری‌های ویروسی و باکتریایی: بیماری‌های مختلف از جمله عفونت‌های تنفسی و گوارشی می‌توانند باعث مرگ و میر فوک‌ها شوند که بررسی آنها نیازمند کالبدگشایی و آزمایش‌های تخصصی است.

- تغییرات اقلیمی و زیست‌محیطی: تغییر دما، سطح آب و زیستگاه‌های ساحلی می‌تواند شرایط زیستی مناسب برای فوک خزری را کاهش دهد.

اهمیت پایش و برنامه‌های حفاظتی:

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران تأکید کرد که برنامه ملی حفاظت از فوک خزری با مشارکت نهاد‌های مختلف از جمله مرکز امداد و نجات فوک خزری و اداره دامپزشکی در حال اجراست و پایش مستمر سواحل برای شناسایی به موقع لاشه‌ها و نمونه‌برداری‌های تخصصی ادامه دارد. این برنامه شامل اقداماتی چون، پایش و گشت‌های منظم در سواحل با هدف شناسایی فوک‌های زنده و لاشه‌ها، نمونه‌برداری برای انجام آزمایش‌های ویروس‌شناسی، باکتری‌شناسی و سم‌شناسی، آموزش و همکاری با جوامع محلی است.

تلفات رو به افزایش فوک خزری در سواحل مازندران یک هشدار جدی برای مسئولان و فعالان محیط زیست است. حفاظت از این گونه نادر نیازمند اقدامات فوری و همه‌جانبه است که شامل پایش دقیق، تحقیق علمی، مشارکت مردمی و تقویت همکاری‌های استانی، ملی و بین‌المللی می‌باشد. تنها با همدلی و تلاش مشترک می‌توان جلوی انقراض این گونه ارزشمند را گرفت.