قنات‌های گمشده، آب‌های سطحی سرگردان؛ آیا کور کردن قنات اصلی کمیجان، بحران خیابان حجازی را رقم زد؟

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزی؛ محله شهید حجازی (معروف به گول ایچه) در شهر کمیجان، بیش از هشت سال است که با معضل مزمن و تهدیدآمیز نفوذ شدید و مداوم آب‌های سطحی و زیرزمینی به زیرزمین منزلی مسکونی دست و پنجه نرم می‌کند. این بحران که عملاً کیفیت زندگی روزمره یکی از شهروندان این منطقه را به شدت مختل کرده است، ریشه‌هایی عمیق در تصمیمات زیرساختی گذشته دارد و اکنون فراتر از مسائل مالی و ساختمانی، جان کودکان منطقه را نیز به طور جدی به خطر انداخته است. این گزارش به بررسی زوایای مختلف این بحران، منشأ تاریخی آن و پاسخ‌های مدیریتی ارائه شده می‌پردازد.

قنات کور شده؛ تاوان توسعه شهری؟

بررسی‌های میدانی و اظهارات شاهدان عینی نشان می‌دهد که منشأ اصلی این معضل به بیش از هشت سال پیش بازمی‌گردد؛ دورانی که توسعه شهری با هدف تعریض خیابان‌ها و نوسازی زیرساخت‌های سطحی در دستور کار قرار گرفت.

طبق اظهارات  یکی از مالکان منطقه که ملک وی در خط مقدم این بحران قرار دارد، قنات اصلی و قدیمی شهر کمیجان که در مسیر خیابان مذکور قرار داشته، به بهانه اجرای طرح تعریض خیابان مسدود (کور) شده است. این اقدام، که ظاهراً با هدف تسهیل عبور و مرور و به روزرسانی شبکه معابر انجام شده، پیامدهای ناگواری برای مدیریت آب‌های زیرزمینی منطقه به همراه داشته است. قنات‌ها به عنوان شریان‌های حیاتی انتقال آب و تخلیه طبیعی آب‌های مازاد زیرسطحی در مناطق کویری و نیمه‌خشک ایران عمل می‌کنند. کور شدن این شبکه سنتی، مدیریت طبیعی آب زیرزمینی را مختل کرده و مسیرهای تخلیه طبیعی را مسدود ساخته است.

روایت شهرداری:

 محسن کرباسی، شهردار کمیجان، درباره این مشکل گفت: محله شهید حجازی به طور کلی جزو مناطقی است که از دیرباز با سطح آب زیرزمینی بالا مواجه بوده است. شهرداری بر اساس نقشه‌های موجود و مقررات ساختمانی، مجوزهای ساخت را با رعایت ضوابط فنی صادر کرده است، و استاندارد لازم برای صدور مجوز ساخت با کف زیرزمین حداقل ۸۰ سانتی‌متر بالاتر از سطح معبر (سطح خیابان) است.

شهرداری معتقد است که بخش عمده‌ای از مشکل مالک مذکور، به دلیل احداث زیرزمین به صورت غیرمجاز یا حداقل عدم انطباق کامل سازه احداثی با الزامات فنی مصوب برای مناطقی با سطح آب زیرزمینی بالا بوده است. به عبارت دیگر، ساخت زیرزمین بیش از حد مجاز یا بدون تدابیر لازم برای آب‌بندی و تخلیه، این واحد را در برابر نوسانات طبیعی سطح آب آسیب‌پذیرتر کرده است.

اقدامات صورت گرفته از سوی شهرداری

 شهردار کمیجان: شهرداری در طول این هشت سال، برای مدیریت و کنترل وضعیت، اقدامات متعددی را در دستور کار قرار داده است،از جمله: برگزاری جلسات متعدد و تلاش برای حل و فصل موضوع از طریق مذاکره و برگزاری نشست‌های کارشناسی با ذینفعان،تأمین تجهیزات تخلیه(شهرداری برای کمک به مالک، اقدام به در اختیار قرار دادن موتورهای کف‌کش (پمپ آب) برای تخلیه موقت آب زیرزمین کرده است. در مقاطعی نیز یک موتور کف‌کش بنزینی امانی برای تسریع عملیات در اختیار مالک قرار داده شده است.)، پیگیری کارشناسی: ارجاع موضوع به کارشناسان مربوطه شامل کارشناسان آبفا، منابع آب شهرستان و همچنین ارجاع پرونده به کارشناس رسمی دادگستری برای ارائه نظر فنی تخصصی در خصوص علت نفوذ و میزان خسارت، طرح‌های زیرساختی بلندمدت: شهرداری از پیگیری‌های مستمر برای حفر یک چاه مجاز در منطقه برای کاهش سطح آب‌های سطحی و زیرزمینی منطقه انجام داده است.

شهردار درپایان با ابراز امیدواری گفت: با اجرای کامل و هرچه سریع‌تر طرح جامع فاضلاب شهری ، بخش قابل توجهی از نشت‌های احتمالی و تجمع آب‌های سطحی مرتفع می گردد.